سخنرانی موثر و رازهای آن

راز سخنرانی موثر در مقابل جمع چیست؟

به عنوان یک سخنران نود درصد موفقیت شما، متاثر از این است که چگونه آماده می‌شوید و کیفیت آمادگیتان چطور است. چرا که در همان چند دقیقه اول سخنرانی، حضار متوجه می‌شوند که شما چقدر آماده‌اید و نمره خوب یا بد را به شما می‌دهند. در نتیجه نخستین کار شما این است که آماده و حتی فوق آماده باشید تا از همان لحظه شروع، کارشناسی خبره به نظر برسید. برای این منظور اکنون می‌خواهیم چند تکنیک مفید برای سخنرانی موثر را به شما آموزش دهیم.

• مقدمه و شروع سخن

وقتی با هدف داشتن یک سخنرانی موثر از جا بر می‌خیزید، ضروری است که تصور مثبتی در ذهن مخاطبان ایجاد کنید. تصور مثبت قبل از سخنرانی، نکته‌ای کلیدی برای یک سخنرانی موثر و موفق است. پیش از آغاز سخنرانی سعی کنید متن آن را کلمه به کلمه روی کاغذ بیاورید. عنوان سخنرانی را در بالا و وسط کاغذ بنویسید و سپس هر نکته‌ای را که می‌توانید در سخنرانی بگنجانید، یادداشت کنید.

متن سخنرانیتان را چندین بار ویرایش و اصلاح کنید تا از ساختار و سلیس بودن زبان آن، اطمینان حاصل کنید. متن سخنرانیتان را با خود تمرین کنید و صدایتان را ضبط کنید. نوار را چند بار به عقب برگردانید و بخش‌های مبهم را بازنویسی کنید. جهت اطلاعات بیشتر مقاله سخنرانی و فن بیان را مطالعه کنید.

• با حضار قاطی شوید

قبل از اینکه سخنرانیتان شروع شود، با برنامه‌ریزان، میزبانان و در صورت امکان با برخی از حضار صحبت کنید، خود را معرفی کنید، اسم آن‌ها را بپرسید و سعی کنید کمی با آن‌ها آشنا شوید. به یاد داشته باشید، شرکت‌کنندگان همیشه از اینکه با سخنران حرف بزنند و از وی سوال کنند، لذت می‌برند. در کل هدف شما این است که از مخاطبان خود شناختی پیدا کنید. به عنوان مثال بدانید آن‌ها چه فکر و احساسی دارند و مهم‌تر از همه می‌خواهید آن‌ها احساس کنند که شما و آنان در یک سطح قرار دارید.

با یک داستان شروع کنید

می‌توانید سخن خود را با بیان یک داستان شروع کنید. یکی از جذاب‌ترین عبارت‌های آغازین شما برای جلب توجه کامل حضار می‌تواند این باشد: «یکی بود یکی نبود». افراد از دوران کودکی با داستان انس می‌گیرند و از آن لذت می‌برند. وقتی با عبارت «یکی بود یکی نبود» شروع کنید، همه می‌دانند که می‌خواهید داستانی تعریف کنید. افراد فوری آرام می‌گیرند، سکوت می‌کنند و مثل بچه‌هایی که دور آتش جمع شده‌اند، به سمت جلو متمایل می‌شوند تا قصه‌‌ی شما را بشنوند.

• پل بزنید

یکی از مهم‌ترین بخش‌های شروع سخنرانی، ایجاد پلی بین خودتان و حضار است. با مطلبی شروع کنید که شما و حضار در آن وجه اشتراک دارید. به عنوان مثال، می‌توانید بگویید، هم اکنون در همان صنعتی کار می‌کنید، یا زمانی کار می‌کردید، که آنان کار می‌کنند. شاید هم مثل آنها فرزند دارید. شما می‌توانید با شهر آن‌ها یا تیم فوتبال یا بسکتبال دلخواهشان آشنا باشید. حتی می‌توانید دغدغه یا مسأله‌ای داشته باشید که شبیه دغدغه و مسأله‌ای است که آنان در زندگی یا کارشان با آن رو به رو هستند. وقتی چند دقیقه‌ای را صرف ایجاد پل ارتباطی بین خودتان و مخاطبتان می‌کنید، بلافاصله آنها طرفدار شما می‌شوند. آنها شما را یکی از خودشان می‌دانند و رغبت بیشتری برای شنیدن سخنان شما پیدا می‌کنند. در نتیجه بیشتر اشتباهات شما را می‌بخشند و به علت پیش زمینه‌ مشترکی که دارید راحت‌تر به شما اعتماد می‌کنند.

• از خودتان بگویید

برای این امر به طور مثال، اگر می‌خواهید برای گروهی از اهالی کسب و کار، خرید و فروش یا کارآفرین و سرمایه‌دار سخنرانی کنید، می‌توانید این‌گونه شروع کنید: «من درست بعد از اینکه از مدرسه دانش آموخته شدم، کارم را شروع کردم. خانواده‌ام هیچ پولی نداشت. در زندگی به هر چیزی رسیدم، نتیجه‌ی تلاش خودم بود و کمتر کسی به من کمک کرد».

جالب است که پس از بیان چنین سخنانی، چه افراد زیادی به نزد شما می‌آیند و می‌گویند آنها هم وضعیت‌شان این گونه بوده است. آنها می‌گویند بی‌درنگ با شما همزاد پنداری کرده‌اند چون آنان هم مثل شما با مدرک پایین و امکانات مالی محدود شروع کرده‌اند و در نتیجه رغبت پیدا می‌کنند که به بقیه سخنانتان گوش بسپارند. آنها معمولا احساس می‌کنند که حرف‌هایتان در مقایسه با کسی که با پشتوانه‌ی قبلی موفق شده است، معتبرتر و صادقانه‌تر است. ایجاد چنین پلی در همراه کردن مخاطبان با شما و داشتن یک سخنرانی موثر بسیار مفید است.

برنامه‌ریزی در مورد بخش تصویری سخنرانی

در حین سخنرانی باید به فکر عناصر بصری باشید تا بتوانید برای توصیف و تشریح بهتر نکات مورد نظرتان به کار ببرید و آن‌ها را برای مخاطبان زنده کنید. به یاد داشته باشید، در بحث‌های تخصصی مربوط به سخنرانی از عبارت “مرگ به وسیله‌ی پاورپوینت ” استفاده می‌شود. منظور این است که بعضی از سخنرانان چنان وابستگی شدیدی به پاور پوینت پیدا می‌کنند که جوهر سخنرانی و شخصیت‌شان هنگام بیان نکته‌ها از بین می‌رود.

اگر می‌خواهید از پاورپوینت که در بعضی موقعیت‌ها روشی عالی است استفاده کنید، بهتر است از قوانین زیر پیروی کنید.

قانون پنج در پنج

مهمترین نکته این است که شما نباید بیش از پنج سطر مطلب بر روی هر اسلاید بگنجانید. هر سطر هم نباید بیش از پنج کلمه داشته باشد. هر چیزی بیش از این باشد، می‌تواند باعث آشفتگی و حتی گیجی حضار یا مخاطبان شود. در یک اتاق یا گروه کوچکتر، می‌توانید از سطور یا کلمات بیشتری استفاده کنید. صرف نظر از تعداد نکاتی که بیان می‌کنید، آنها را شمرده و یکی یکی مطرح کنید. اسلایدها را آن قدر شلوغ نکنید که مخاطب مشغول خواندن آن شود و به سخنان شما توجهی نکند.

رو به حضار و مخاطبان بایستید

وقتی از پاورپوینت استفاده می‌کنید رو به حضار بایستید. باید لپ تاپ‌تان روبه رویتان باشد و مطالب را روی اسلاید پشت سر شما منعکس کند. در طول کل جلسه وقتی بر روی مطالب‌تان که در قالب پاورپوینت هستند کلیک می‌کنید، چشم‌تان به مخاطبان باشد. وقتی نمی‌خواهید به نکته‌ای بر روی صفحه یا اسلاید اشاره کنید حرف B را روی لپ تاپ فشار دهید تا پرده سفید شود. به یاد داشته باشید، صورت شما مهم‌ترین عنصر در هر سخنرانی است، وقتی کلماتی بر روی اسلایدها وجود داشته باشند، چشم و نگاه حضار از صورت شما به صفحه‌ی اسلاید و بالعکس در حرکت است، درست مثل حرکت چشم و نگاه تماشاچی‌های بازی تنیس.

انتقال پیام

برای داشتن یک سخنرانی موثر، صرف نظر از اینکه در مورد چه چیزی سخن می‌گویید، برای اطمینان از اینکه حضار منطق شما را دنبال کنند، فعال باشند و به سخن شما رغبت داشته باشند، باید یک کار را انجام دهید: همه نکات را به موضوع صحبت ربط دهید.

هر دو نیمه مغز را فعال کنید

تحقیقاتی که جایزه نوبل را از آن خود کرده‌اند، نشان داده‌اند که مغز  دو نیمه راست و چپ دارد. نیمه چپ، تحلیلی، عملی، منطقی، واقعیت بنیاد و غیر هیجانی است. این بخشی از مغز است که برای کسب هر نوع از آن استفاده می‌کنیم. از طرف دیگر، نیمه راست مغز به وسیله هیجانات، موسیقی و داستان فعال می‌شود. افراد معمولا با نیمه راست مغز خود تصمیم‌گیری می‌کنند. کار شما این است که حضار را تا حد ممکن فعال کنید. هر چه سخنان و نظریات را بیشتر خطاب به نیمه راست مغز بیان کنید، توجه حضار را بیشتر به گفته‌های خود جذب خواهید کرد.

وقتی با استفاده از واقعیت‌ها و داستان‌ها سخن خود را به پیش می‌برید، یک نفر را انتخاب کنید و نگاه خود را به طور مرتب به او بیندازید. کسانی را انتخاب کنید که لبخند می زنند و مثبت هستند و در ظاهر به شدت درگیر سخنان شما شده‌اند. گهگاهی بر روی این افراد تمرکز کنید و جمله‌ای کامل را خطاب به آنها بگویید، گویی أنها تنها مخاطب شما هستند. سپس، چشم‌های خود را به آرامی به گوشه‌ای دیگر از اتاق بچرخانید و به طور مستقیم با یکی دیگر سخن بگویید.

مستقیم به حضار نگاه کنید

وقتی به طور مستقیم با یک نفر صحبت می‌کنید، هر کسی که در پشت سر آن فرد قرار دارد(هر کسی که به صورت V شکل در اطراف او نشسته باشد) احساس می‌کند با او صحبت می‌کنید. وقتی با فردی در انتهای سالن یا اتاق صحبت می‌کنید، افرادی که در پشت سر وی قرار دادند احساس می‌کنند آنها مرکز توجه هستند. هر چه افراد بیشتر احساس کنند که با آنها صحبت می‌کنید و به طور مستقيم در  ارتباط هستید، بیشتر با شما و آنچه می‌گویید تعامل و مشارکت می‌کنند.

راز سخنرانی موثر: برخیزید و سخن بگویید

وقتی می‌خواهید برای جمعیت زیادی صحبت کنید، پیش از شروع سخنرانی روش «برخیز و سخن بگو» را تمرین کنید. فضایی یک متر مربعی تا یک و نیم متر مربعی را در نظر بگیرید و در وسط آن بایستید. خود را مقید کنید که از این منطقه خارج نشوید. در مقابل این میل که دائم عقب یا جلو بروید، مقاومت کنید. این حرکات اغلب ناشی از نگرانی و ترس است. وقتی بر می‌خیزید تا صحبت کنید، با آگاهی از این حرکات می‌توانید آنها را کنترل کنید. بگذارید دست‌هایتان به صورت طبیعی در کنار پهلوهایتان بیفتند. با لباستان ور نروید و بازی نکنید، و دستان خود را در جیبهایتان نکنید. وقتی می‌خواهید نکته‌ای را بیان کنید، دستان خود را به طور طبیعی بالا بیاورید.

پرداختن به نکات مورد نظر به صورت شفاف و روشن

این کار خیلی شبیه به عوض کردن دنده‌های خودرو است. وقتی یک نکته را به طور کامل به بیان کردید، باید به روشنی به حضار علامت دهید که می‌خواهید به نکته‌ی جدیدی بپردازید. اگر این کار را انجام ندهد حضار گیج می‌شوند و تصور می‌کنند سخنان شما ملقمه‌ای است از آنچه در قبل گفته‌اید. به عنوان مثال، می‌توانید بگویید: «نکته‌ی بعدی که می‌خواهم به آن اشاره کنم» یا «حالا می‌خواهم با شما در مورد موضوعی دیگر صحبت کنم».

تلاش کنید تا نکات را به خوبی تشریح و تبیین کنید، نتیجه‌گیری کوتاهی از آن ارائه دهید و به سخنرانتان ادامه دهید. به یاد داشته‌ باشید که در سخنرانیتان هرگز به نکته‌ای که در موردش به طور کامل بحث کرده‌اید برنگردید. این کار فقط حضار را گیج می‌کند.

في البداهه سخن بگویید

تا وقتی در حال صحبت هستید، به طور مثال اگر داستان یا طنز جالبی به ذهنتان خطور می‌کند. چون این مطلب طبیعی و خودجوش است، شیوه‌ای عالی برای برقراری ارتباط با مخاطب خواهد بود. این مطلب في‌البداهه را می‌توانید این گونه بیان کنید: «همین الآن چیزی به ذهنم رسید که این نکته را به طور کامل تبیین می‌کند» یا می‌توانید بگویید: «دیشب یک نفر در تلویزیون می‌گفت» بگذارید شنوندگان بدانند که شما از موضوع بحث فاصله می‌گیرید. می‌توانید بگویید: «یک لحظه اجازه بدهید از موضوع دور شویم» وقتی مطلب خود را بیان کردید، دوباره مثل دنده عوض کردن به موضوع بحث برگردید. توجه داشته باشید برای یک سخنرانی موثر هر آنچه می‌گویید و به هر شکلی که آن را بیان می‌کنید، مخاطبتان باید بفهمد که شما به خوبی بر اوضاع مسلط هستید و حرف‌هایتان آغاز، وسط و پایان دارد.

خود را مقید کنید که از این شاخه به آن شاخه نپرید

سخنرانان زیادی هستند که «اشتیاق» زیادی به کارشان دارند. آنها مثبت‌اندیش، خنده‌دار، سرگرم‌کننده و خوش صحبت هستند. اغلب باهوش، با تجربه و مطلع‌اند. اما زیاد حاشیه می‌روند و پراکنده‌گویی می‌کنند. بیشتر اوقات سخن خود را با نکته‌ای مهم شروع می‌کنند، به حاشیه می‌روند و از شاخه‌ای به شاخه دیگری می‌پرند و هر فکر، داستان یا لطيفه‌ای را که به ذهنشان می‌رسد، به زبان می‌آورند. این سخنرانان اغلب جذاب، دوست داشتنی و سرگرم کننده هستند. حضار می‌خندند و کف می‌زنند اما در پایان، هیچ کس نمی‌داند سخنران به راستی در مورد چه موضوعی صحبت می‌کرد و سعی داشت چه چیزی را انتقال دهد. حضار به نوعی ناامید از جلسه خارج می‌شوند گویی برای ناهار دعوت شده بودند ولی چیزی که به آنها داده شد، فقط اشتهاآور بوده است.

حفظ انسجام

افراد میل روانشناختی عمیقی دارند که عقل، منطق و نظر منطق و نظم را در جهان حس کنند. این حس «حس انسجام» نامیده می‌شود. وقتی صحبتی می‌کنید که طی آن به روشنی از نکته‌ای به سراغ نکته‌ی بعدی می‌روید، این نیاز را برطرف می‌کنید. در نتیجه، مخاطبان احساس می‌کنند با شما راحت و آرام هستند. آنها علاقه‌مند و کنجکاو می‌شوند که بدانند در ادامه می‌خواهید به چه نکته‌ای بپردازید. برای اطلاعات بیشتر در این زمنه می‌توانید مقاله 4 نکته کلیدی برای داشتن یک سخنرانی موفق چیست؟ را مطالعه کنید.

استفاده از کلمات کلیدی راز سخنرانی موثر

یادداشت کلمه به کلمه جملات کلیدی شما را قادر می‌سازد که اطمینان حاصل کنید نکته‌ی مورد نظرتان طوری بیان می‌شود که بیشترین تأثیر را بر روی مخاطب خواهد داشت. به تفاوت این دو جمله دقت کنید: «هر کاری که بخواهید، می‌توانید انجام دهید» و «تنها چیزی که شما را در انجام کارها محدود می‌کند، تخیل خود شماست».