رفتار سازمانی (Organizational Behavior به اختصار OB) حوزه‌ای مطالعاتی است که به بررسی تاثیر افراد٬ گروه‌ها و ساختارهای تشکیلاتی بر رفتارهای درون یک سازمان می‌پردازد و هدف از آن بهبود عملکرد سازمان مذکور است. اگر بخواهیم واضح تر به سوال رفتار سازمانی چیست؟ پاسخ بدهیم باید بگوئیم، رفتار سازمانی در حقیقت یک ابزار انسانی است که در جهت منافع افراد به کار گرفته می‌شود. این دانش مباحث اساسی زیر را پوشش می‌دهد:
- انگیزه
- قدرت و رفتار رهبری
- ارتباطات بین فردی
- فرایند و ساختار گروه‌ها
- یادگیری
- توسعه‌ی نگرش و ادراک
- فرایند تغییر
- درگیری‌ها و منازعات
- طرح‌ها و تدابیر شغلی
- استرس‌های کاری
رفتار سازمانی چیست؟
رفتار سازمانی در حقیقت درک و شناختی را فراهم می‌آورد که توسط آن می‌توان به دلایل رفتارهای مختلف افراد در سازمان‌ها پی برد. رفتار سازمانی به ما کمک می‌کند که ماهیت پیچیده انسان را در سازمان‌ها با شناسایی علل و اثرات این نوع رفتار بررسی کنیم.
مدیریت رفتار سازمانی چیست؟
مدیریت رفتار سازمانی (Organizational Behavior Management به اختصار OBM) مربوط به زمانی است که اصول علمی تجزیه و تحلیل رفتار در ارزیابی عملکرد و بهبود در زمینه‌های مختلف سازمانی به کار گرفته می‌شود. مدیریت رفتار سازمانی به طور گسترده در مراقبت‌های بهداشتی، ورزش و تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد و به طور فزاینده‌ای در انواع سامانه‌های مدیریت منابع انسانی مورد توجه است.
اکنون به معرفی و سپس شرح مواردی می‌پردازیم که با در نظر گرفتن آن‌ها می‌توان به اهمیت مطالعه و شناخت رفتار سازمانی پی برد:
- رفتار سازمانی به درک بهتر سازمان و کارکنان می‌انجامد.
- رفتار سازمانی به ایجاد انگیزه در کارکنان کمک می‌کند.
- بهبود روابط در محیط کار را در نتیجه‌ی رفتار سازمانی می‌توان انتظار داشت.
- رفتار سازمانی به پیش‌بینی و کنترل رفتار انسان کمک شایانی می‌نماید.
- رفتار سازمانی در استفاده موثر و ایجاد حس مسئولیت پذیری از منابع انسانی به طور مثبتی اثرگذار است.
-
-
تاثیر رفتار سازمانی در درک بهتر سازمان و کارکنان
درک بهتر سازمان و کارکنان به ایجاد ارتباطی دوستانه میان این دو کمک می‌کند و در نتیجه‌ی آن٬ محیط کاری مناسب‌تر و فضای صمیمانه‌تری در یک سازمان ایجاد می‌گردد.
مطالعه‌ی موضوعات مربوط به رفتار سازمانی موجب می‌شود تا بتوانیم عوامل ایجاد کننده‌ی رفتارهای مختلف را در یک سازمان شناسایی کرده و با استفاده از روش‌ها و استراتژی‌های متنوع٬ رفتارهایی را که به سازمان آسیب وارد می‌کنند کنترل نماییم.
-
تاثیر رفتار سازمانی در ایجاد انگیزه در کارکنان
شناخت رفتار سازمانی به مدیران کمک می‌کند تا با ایجاد انگیزه‌ای مضاعف در کارکنان٬ عملکرد بهتری را برای سازمان خود به ارمغان بیاورند. از آنجایی که افراد از نظر طبیعت رفتاری و سنخ روانی با یکدیگر متفاوت‌اند، آشنایی با رفتار سازمانی٬ مدیران را در اتخاذ و به کارگیری ابزار و روش‌های انگیزشی متناسب با هر طبع و خوی در سازمان یاری می‌نماید. باید در نظر داشت که توجه به این امر در دستیابی به اهداف سازمانی بسیار موثر است.
-
تاثیر رفتار سازمانی در بهبود روابط در محیط کار
مدیریت رفتار سازمانی در درک علل ریشه‌ای مشکلات رفتاری افراد در سازمان٬ پیش‌بینی رفتارها در آینده و کنترل نتایج منفی و زیان‌بار رفتارها بسیار تعیین کننده و یاری‌گر است. در نتیجه٬ مدیران با آگاهی از نتایج مثبت و منفی رفتارها٬ قادر به برقراری و حفظ روابطی دوستانه و نزدیک با کارکنان خود می‌شوند که این امر باعث ایجاد فضایی آرام و همچنین توازن و هم‌آهنگی در سازمان می‌گردد.
-
تاثیر رفتار سازمانی در پیش‌بینی و کنترل رفتار انسان
یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت مطالعه‌ی رفتار سازمانی٬ تاثیر قابل توجهی است که در پیش‌بینی و کنترل رفتارهای انسانی دارد. دانش رفتار سازمانی برای آن دسته از دانشجویان رشته‌های مدیریت که قصد دارند در آینده‌ی شغلی‌شان به عنوان مدیر مشغول به فعالیت شوند و در امر مدیریت موفق باشند٬ از اهمیت به سزایی برخوردار است. در نظر داشته باشید که مطالعه‌ی تمام نظریه‌های رفتار سازمانی و استفاده‌ی به جا و مناسب از آن‌ها٬ اثربخشی سازمانی قابل توجهی به همراه خواهد داشت.
-
تاثیر رفتار سازمانی در استفاده‌ی موثر از منابع انسانی
شناخت رفتار سازمانی به مدیران کمک می‌کند تا کارکنان سازمان خود را به طور مناسبی مدیریت نمایند. این آگاهی٬ به مدیران در الهام‌بخشی و ایجاد انگیزه در افراد شاغل در سازمان به منظور افزایش بهره‌وری، ارزیابی کارکنان سازمان برای حصول نتایج بهتر یاری می‌رساند. این مهم از این جهت است که دانش رفتار سازمانی برای یک مدیر در درک و تحلیل هر چه بهتر طبع و رفتار کارکنان بسیار موثر است.
چرا مدیران به دانش رفتار سازمانی نیاز دارند؟
مدیران سازمان‌ها دارای اهداف متفاوت و مهمی هستند. به همین دلیل است که یک مدیر باید مهارت‌های سازمانی لازم را به منظور اداره‌ی صحیح و مناسب مجموعه‌ی خود به دست آورد. در ادامه به سه مورد از این مهارت‌های سازمانی اشاره می‌نماییم؛ مهارت‌هایی که در سایه‌ی آگاهی و شناخت مناسب از رفتار سازمانی حاصل می‌شوند:
-
مدیریت زمان
یکی از مهارت‌های حاصل از دانش رفتار سازمانی٬ مدیریت زمان است که به مدیران کمک می‌کند تا اهداف گروه را مشخص کرده و با تعیین مسیر دستیابی به این اهداف٬ مجموعه‌ی خود را برای تحقق آن‌ها در زمان تعیین شده مدیریت نمایند. مدیران می‌توانند فعالیت‌های گروه خود را تقسیم‌بندی کنند؛ این تقسیم‌بندی به این منظور صورت می‌گیرد که گروه٬ هر فعالیت را در زمان تعیین شده به پایان رسانده و بدین شکل زمان رسیدن به اهداف و چشم‌اندازهای ترسیم شده هر چه بهتر مدیریت شود. یک مدیر باید اطمینان حاصل نماید که دستیابی به این اهداف به درستی و مطابق با استانداردهای کسب و کار مربوطه تحقق می‌یابند.
-
توسعه‌ی حرفه‌ای
مدیران می‌بایست یک خط رفتاری مشخص بر اساس احترام و رعایت ادب را میان خود و کارکنانشان برقرار نموده و در جهت حفظ آن تلاش نمایند؛ مهارتی که از دیگر تاثیرات آگاهی و شناخت رفتار سازمانی است. قوانین و ضوابط باید برای همه‌ی افراد سازمان یکسان باشد. رعایت این نکات به مدیر کمک می‌کند تا رفتاری صحیح و حرفه‌ای در سازمان و مجموعه‌ی کاری خود داشته باشد که نتیجه‌اش توسعه و رشدی حرفه‌ای در جهتی درست خواهد بود.
- ارتباط کارکنان و مدیر اجرایی
یک مدیر باید به طور منظم با کارکنان مجموعه‌اش در ارتباط باشد تا با آگاهی از مسائل آنان و دیگر مشکلات پیرامون کسب و کار٬ در جهت کمک به آنان برای حل این موارد برآید. بدین ترتیب مدیر می‌تواند از میزان و کیفیت پیشرفت کار آگاه شده و در صورت وجود هر گونه مشکلی٬ اقدامات و تغییرات لازم را اتخاذ و به کارکنان سازمان خود ابلاغ نماید. این ارتباط دائم همچنین به سازمان کمک می‌کند تا موقعیت و سهم خود را در کسب و کار مربوطه در بازار ارتقاء داده٬ شرایط سازمان را بهبود بخشیده و آن را تثبیت نماید.
