نقش تصمیمگیری در موفقیت
نقش تصمیمگیری در موفقیت بسیار حیاطی است و شما برای تصمیم گیری درست نیاز دارید که اهداف خود را تعیین کرده و سپس مشخص کنید چگونه میتوان به این اهداف دست یافت. در این میان٬ تصمیمگیریهای شغلی معمولا به عنوان سختترین و چالش برانگیز ترین تصمیمگیریها در زندگی در نظر گرفته میشوند و همین موضوع است که نقش تصمیم گیری در موفقیت را برجسته تر می نماید.
مسئلهی قابل توجه این است که تصمیمگیریها عمدتا شامل عدم اطمینانی است که باعث ایجاد مشکلات و نارحتیها برای افراد میشود. همچنین عواقب و اثرات یک تصمیم٬ نامعلوم و نامشخص است و این مسئله نیز باعث ایجاد نگرانیهایی برای فرد میگردد.
نقش تصمیمگیری در موفقیت
پائولو کوئیلو (Paulo Coelho) نویسندهی مشهور برزیلی میگوید: «هنگامی که کسی تصمیمگیری میکند در حقیقت خود را به جریانی قوی میسپارد که ممکن است او را به جاهایی ببرد که در ابتدای پروسهی تصمیمگیری هرگز فکرش را نمیکرده است.» اما برنامهریزی صحیح و مناسب میتواند باعث کاهش این تردیدها و بلاتکلیفیها و افزایش شانس شما در دستیابی به اهداف و چشماندازهایتان گردد.
برای بهبود فرآیند تصمیمگیری، ابتدا نیاز به شناخت سبکهای مختلف تصمیمگیری داریم.
سبکهای مختلف تصمیمگیری
- تصمیمگیری بر مبنای برنامهریزی (planning):
این سبک٬ تصمیمگیری بر مبنای منطق و استدلال است که در آن با استفاده از تفکری معقول به سنجش واقعیتها و مسائل مختلف پرداخته٬ اطلاعات ضروری را به دست میآوریم و سپس به بررسی و یافتن نتایج میپردازیم.
- تصمیمگیری بیپروا (impulsive):
این نوع از تصمیمگیری را میتوان به عنوان رویکرد «پرش قبل از نگاه کردن به جلو» در نظر گرفت. در این حالت شما بدون اینکه به درستی مسائل پیرامونی را در نظر گرفته باشید و به آنها فکر کرده باشید اقدام به تصمیمگیری مینمایید.
- تصمیمگیری ادراکی (intuitive):
این نوع از تصمیمگیری بر مبنای یک حس درونی (gut feeling)٬ مانند حس ششم٬ صورت میگیرد و پس از آن فرد برای حفظ توازن و هارمونی نتایج تصمیمش تلاش میکند.
- تصمیمگیری انطباقی و سازگار (compliant):
این تصمیمگیری زمانی اتفاق میافتد که فرد بر روی خواستهها و اولویتهای خود اصراری ندارد و به دیگران اجازه تصمیمگیری میدهد.
- تصمیمگیری تاخیری (delaying):
زمانی است که فرد ترجیح میدهد به مسئله فکر نکند یا اقدام به تصمیمگیری ننماید. پس او تصمیمگیری را به تاخیر میاندازد و منتظر اتفاق و پیشامدی میماند تا شاید نیاز به تصمیمگیری را از بین ببرد.
- تصمیمگیری تقدیرگرایانه (fatalistic):
اعتقاد به اینکه یک تصمیم وابسته به سرنوشت و تقدیر است و اتفاقی که قرار است بیفتد در نهایت رقم خواهد خورد.
- تصمیمگیری رنجآور (agonizing):
در این نوع تصمیمگیری فرد بسیار درگیر جزئیات میشود و نگران است که هر تصمیمی به نتایجی ناخوشایند منجر گردد.
- تصمیمگیری فلجگونه (paralytic):
تصمیمگیری در حالت تردید٬ دو دلی و ترس کامل که نتیجهاش ناتوانی در اقدام برای تصمیمگیری است.
- تصمیمگیری پیشگیرانه (defaulting):
این نوع تصمیمگیری برای زمانی است که فرد کاملا محتاطانه عمل میکند و تصمیمی را میگیرد که کمترین میزان خطرپذیری را داشته باشد.
هفت گام برای تصمیمگیری صحیح و موفق
استفاده از فرآیند تصمیمگیری گام به گام میتواند به شما در اتخاذ تصمیمهایی صحیحتر٬ آگاهانهتر و با میزان خطرپذیری کمتر کمک نماید. این کار از طریق سازماندهی اطلاعات پیرامونی و تعیین گزینههای موجود انجام میگیرد. این رویکرد٬ شانس شما را برای انتخاب بهترین و رضایتبخشترین تصمیم افزایش خواهد داد. توجه داشته باشید که نقش تصمیمگیری در موفقیت زمانی پررنگتر خواهد شد که یک تصمیم بر مبنای اصول و مراحلی صحیح اخذ شود:
- تصمیمتان را شناسایی کنید: شما متوجه میشوید که نیازمند اخذ یک تصمیم هستید. سعی کنید تا به طور واضح و شفاف ماهیت تصمیم خود را مشخص نمایید. شما باید تعیین کنید که تصمیم شما قرار است کدام نیازهایتان را برطرف سازد. این اولین گام در یک فرآیند تصمیمگیری صحیح است و اهمیت زیادی دارد.
- اطلاعات مربوطه را جمعآوری نمایید: در گام دوم میبایست اطلاعات لازم و مرتبط با مسئلهای را که میخواهید در مورد آن تصمیمگیری کنید٬ گردآوری نمایید؛ اینکه به چه اطلاعاتی نیاز دارید٬ بهترین منابع این اطلاعات کدامند و همچنین چگونه باید به آنها دست پیدا کنید٬ مواردی هستند که در این گام باید مورد توجه قرار گیرند. برخی از این اطلاعات٬ «داخلی» هستند؛ به این معنا که شما آنها را در یک پروسهی خودارزیابی به دست میآورید. درحقیقت منبع این اطلاعات خود شما هستید. بخش دیگری از اطلاعات٬ «خارجی»اند. منبع این اطلاعات میتواند افراد مختلف٬ کتابها و یا اینترنت باشد.
- گزینههای ممکن را شناسایی کنید: زمانی که در حال جمعآوری اطلاعات هستید احتمالا برخی راه حلها را برای مسئلهی خود شناسایی نمایید. شما همچنین میتوانید از تخیل٬ ابتکار و خلاقیت خود و اطلاعاتی اضافی برای ایجاد گزینههای جدید بهره بگیرید. در این مرحله، شما باید لیستی از تمام گزینههای ممکن و مطلوب تهیه نمایید.
-
شواهد را ارزیابی کنید: در این گام٬ از اطلاعات گردآوری شده و همچنین احساسات خود استفاده کرده و نتیجهی اقدام به انجام و به کارگیری هر کدام از گزینههای به دست آمده در مرحلهی قبل را ارزیابی نمایید. بررسی کنید که آیا نیازهای شناسایی شده در گام اول با انجام هر یک از گزینههای موجود برطرف خواهند شد یا خیر. زمانی که این بررسیها را انجام میدهید برخی از گزینهها به نظر معقول و مناسب میرسند؛ آنهایی که ظاهرا از پتانسیل بالاتری برای دستیابی شما به اهدافتان برخودارند. در نهایت٬ این گزینهها را بر اساس استانداردهایی که دارید اولویتبندی نمایید.
- از میان گزینهها انتخاب کنید: زمانی که گزینهها را بررسی میکنید٬ آماده هستید تا آنچه را که به نظر بهترین راه حل میرسد انتخاب نمایید. شما حتی ممکن است ترکیبی از راه حلها را برگزینید. انتخاب شما در مرحلهی ۵ به احتمال زیاد بسیار مشابه یا حتی یکسان با گزینهای است که در انتهای مرحلهی ۴ در بالای لیست خود قرار دادهاید.
- اقدام کنید: اکنون شما آماده هستید تا شروع به انجام اقداماتی مثبت و مفید٬ در راستای انتخابتان در مرحلهی ۵ نمایید؛ در حقیقت در این مرحله تصمیم خود را عملیاتی میکنید.
- تصمیم خود و عواقب آن را مرور کنید: در آخرین گام از مراحل تصمیمگیری٬ تصمیمی را که اتخاذ نمودهاید و نتایج حاصل از آن را مرور نمایید؛ بررسی کنید که آیا این گزینه واقعا بهترین مورد لیستتان بوده یا خیر و نقش تصمیمتان را در موفقیت برای آنچه مد نظر داشتهاید مورد ارزیابی قرار دهید. اطمینان پیدا کنید که این تصمیم به عنوان راه حلی برای آنچه در مرحلهی ۱ شناسایی کردهاید توانسته رضایت شما را حاصل نماید یا خیر. اگر این تصمیم شما را به اهدافتان نرسانده و نیازهای مورد نظرتان را برطرف ننموده است میتوانید مراحل فوق را تکرار کرده و تصمیم جدیدی اخذ نمایید.
- به عنوان مثال٬ شما میتوانید در گام دوم اطلاعاتی بیشتر و یا حتی متفاوت با آنچه قبلا داشتهاید٬ گردآوری کنید. بدین شکل احتمالا در اولویتبندی گزینههای لیست خود تغییراتی ایجاد کرده و یا گزینههای جدیدی را به آن اضافه نمایید. در این مرحله با بالا بردن مسئولیت پذیری سعی در گرفتن تصمیم بهتر داشته باشید.