وقتی صحبت از مهارت‌های یک رهبر می‌شود، مقصود دقیقا چیست؟ مهارت‌های کلیدی رهبر شامل ابزارها، رفتارها و توانایی‌ها است که او به منظور موفقیت در هدایت دیگران و ایجاد انگیزه در آنان به آن‌ها نیاز دارد.
با این وجود، مهارت‌های رهبری واقعی شامل فاکتور دیگری هم می‌شود؛ اینکه دیگران را در رشد توانایی‌ها و شکوفایی استعدادهایشان یاری کند. می‌توان این‌گونه گفت که موفق‌ترین رهبران کسانی هستند که در موفقیت افراد و دستیابی آن‌ها به اهدافشان تاثیر قابل توجهی داشته باشند.
بدیهی است که مهارت‌های رهبری نه فقط در کسب و کار و محیط‌های شغلی که در بخش‌های مختلف زندگی شما اثرگذار است. شما می‌توانید با آگاهی از مهارت‌های کلیدی یک رهبر، در هر موقعیتی که در زندگی دارید٬ به عنوان یک همسر، یک پدر یا مادر، یک مربی فوتبال، عضوهیئت مدیره‌ی یک خیریه و یا سایر عناوین، در جهت هدایت و مدیریت بهتر مجموعه‌ی خود از آن‌ها استفاده نمایید.
رهبری با توانایی‌های ذاتی
شاید عبارت «رهبری ذاتی» یا عباراتی شبیه به این را شنیده باشید؛ عباراتی که به نوعی بیانگر این هستند که آن افراد از بدو تولد با خصوصیت‌ها و مهارت‌های رهبری متولد شده‌اند. وقتی این عبارت را می‌شنوید چه نام‌هایی در ذهنتان می‌آید؟ احتمالا نام‌هایی مانند مهاتما گاندی و یا مارتین لوتر کینگ از رهبران بزرگ و تاثیرگذار دنیا و یا سایر رهبران موفق و مشهور جهان در ذهن شما تداعی می‌شود. یا حتی ممکن است رهبرانی را یادآور شوید که در زندگی خود می‌شناسید؛ رهبرانی که برای شما الهام‌بخش بوده‌اند.
اما همه‌ی این رهبران از چه خصوصیت‌ها و مهارت‌هایی برخورداند که در زندگی افراد مختلف بسیار اثرگذار ظاهر می‌شوند؟
برخی از این خصوصیات که اهمیت بیشتری دارند عبارتند از:
- به یک چشم‌انداز و یا تکلیف پایبند و متعهد هستند.
- نقش خود را به عنوان یک رهبر درک می‌کنند.
- صداقت دارند و صادقانه رفتار می‌کنند.
- می‌دانند که چگونه رفتارهای مورد نیاز را در دیگران برانگیزانند.
- با دیگران به طور موثری ارتباط برقرار می‌کنند.
- مایل به خطرپذیری هستند.
- در حل مشکلات مهارت دارند.
اما لازم نیست که شما از بدو تولد از مهارت‌ها و خصوصیت‌های رهبری برخوردار باشید، بلکه می‌توانید آن‌ها را فرا بگیرید.
برخی رهبران به گونه‌ای متعهد و پایبند به دستیابی به اهداف و تحقق چشم اندازها هستند که گویی خود را وقف این کار کرده‌اند؛ چنین رهبرانی ممکن است به طور طبیعی راه‌هایی برای همراه کردن دیگران با خود و در مسیر ترسیم شده بیابند. اما اکثر افراد نمی‌توانند ادعا کنند که با چنین سطحی از توانایی‌ها و مهارت‌های رهبری زاده شده‌اند!
سه خصوصیت و ویژگی مهم و ضروری برای یک رهبر موفق
اگر یک رهبر می‌خواهد موفق باشد طبق مهارت‌های کلیدی رهبر ناگزیر است که برای به دست آوردن سه خصوصیت مهم رهبری تلاش نماید. شما می‌توانید بدون این سه خصوصیت و ویژگی، گروهی را رهبری کنید اما در این صورت سرانجام با حداقل یکی از موارد زیر مواجه خواهید شد:
- به دلیل ناکامی‌های متعدد به شدت خسته و فرسوده خواهید شد.
- تیم یا سازمان شما در تکمیل کار خود ناموفق خواهد بود.
- افراد، تیم یا سازمان را ترک خواهند کرد.
- احترام افراد به شما کم رنگ خواهد شد و یا از بین می‌رود.
سه خصوصیت موردنیاز یک رهبر کدامند؟
-
میل به رهبری و هدایت
یک رهبر موفق باید تمایل به امر رهبری و هدایت داشته باشد. بدون این میل، هیچ‌گاه در نقش و موقعیت یک رهبر، احساس راحتی نخواهد داشت. در این شرایط شما به طور دائم با مسائل اساسی و اولیه در کار خود در تنازع و کشمکش خواهید بود و افراد تیم یا سازمان شما٬ آن را در هرکاری که انجام می‌دهید حس خواهند کرد. حتی اگر در ابتدای امر احساس خستگی و فرسودگی نکنید در ادامه‌ی کار متوجه رنج و سختی آن خواهید شد.
افراد تحت رهبری شما نیز به تدریج نا امید و درمانده می‌شوند زیرا زمانی که شما در مقام رهبر و هدایتگر وظیفه‌‌ی خود را به درستی انجام نمی‌دهید٬ آن‌ها نیز نمی‌توانند کار خود را انجام دهند. افراد در نهایت ممکن است تیم یا سازمان را ترک نمایند٬ اگر شما ابتدا گروهتان را ترک نکرده باشید! برای مطالعه بیشتر مقاله DQ یا شرافت در رهبری چیست؟ را مطالعه کنید.
تعهد و پایبندی به چشم انداز ترسیم شده
تصور کنید سعی‌تان بر این است تا افراد تحت رهبری‌تان را ترغیب و متقاعد نمایید بیشترین کوشش را انجام دهند تا به آنچه باور ندارند دست یابند! قطعا کار سختی به نظر می‌رسد. حال تصور نمایید که آن‌ها را به آنچه خودتان باور ندارید و درنتیجه متعهد نیستید٬ معتقد سازید. این کار واقعا غیر ممکن است!
با توجه به این مطلب٬ کاملا روشن و مشخص است که یک رهبر باید به معنای واقعی کلمه به چشم‌انداز و هدفی که برای گروه ترسیم شده٬ باورمند و کاملا متعهد و مسئولیت پذیر باشد.
صداقت و رفتار صادقانه در رهبری
صداقت در مقوله‌ی رهبری معنایی ساده دارد؛ رهبر باید به آنچه وعده می‌دهد عمل نماید و همان گونه رفتار کند که از اعضای گروهش انتظار دارد رفتار نمایند.
شاید در نگاه اول نتوان به اهمیت صداقت و رفتار صادقانه پی برد، اما اگر یک رهبر واقعا با اعضای تیم یا سازمان تحت نظر خود صادق باشد، متوجه خواهد شد که همین ویژگی چه تاثیر مهم و قابل توجهی در ایجاد تغییرات مثبت در گروهش خواهد داشت. انجام تست هوش هیجانی EQ و تست هوش ریون به افراد کمک می کند بهتر با خصوصیات فردی خود آشنا شوند.
روند اثر گذاری رهبر بر دیگران
از جمله مهارت‌های کلیدی رهبر ، تاثیرگذاری او بر افراد تیم یا سازمان تحت نظر خود است. باید در نظر داشت که روند اثرگذاری بر دیگران برای یک رهبر٬ لزوما پروسه‌ای گام به گام نیست؛ اما در اینجا به نکات مهم و در خور توجهی در جهت تقویت این توانایی اشاره می‌کنیم:
- اهداف و چشم‌اندازهایتان را به صراحت مطرح کنید و سعی کنید اعضای تیم یا سازمان شما ابهامی در مورد آن‌ها نداشته باشند. شاید شما به عنوان یک رهبر نتوانید افراد را ترغیب و متقاعد کنید تا با سرعت و آن طور که باید در مسیر ترسیم شده حرکت کنند٬ اما می‌توانید به گونه‌ای عمل نمایید تا ابتدا قدم اول را بردارند٬ سپس به تدریج و با گذشت زمان و با تکیه بر قدم اول مراحل بعد را طی کنند.
- از احساسات خود استفاده نمایید و با افراد به خوبی و مهربانی رفتار کرده تا بدین شکل دوستی و حمایت آن‌ها را به دست آورید. اهمیت شرافت رهبری در این مرحله بسیار بالا است.
- تلاش کنید هر چه بیشتر درباره‌ی افراد تیم یا سازمان خود آگاهی و اطلاعات کسب کنید؛ افرادی که قرار است روی آن‌ها اثرگذاری داشته باشید. سعی کنید پاسخ‌هایشان را در موقعیت‌های مختلف پیش‌بینی کنید.
- به مشکلات و نگرانی‌های افراد گوش کنید و برای برطرف کردن آن‌ها اقدام نمایید.
- میزان پیشرفت کار را دائما زیر نظر داشته و ارزیابی نمایید و از اینکه کارها در مسیر صحیح و ترسیم شده پیش می‌روند اطمینان حاصل کنید.
- از مدارک و اسنادی مانند آمار و ارقام استفاده کنید و بدین شکل استدلال‌ها و دلایل خود را به اثبات برسانید. می‌توانید از مثال‌هایی ساده و غیرفنی و در عین حال عملی برای روشن ساختن منظورتان بهره بگیرید.
- استدلال‌ها و براهین خود را به گونه‌ای تظیم نمایید که به رفع نیازهای افراد گروه منجر گردد.
