ارائه یک سخنرانی موفق یکی از دغدغه‌های جدی بسیاری از مردم است. بسیاری از افراد از دوران مدرسه و دانشگاه برای ارائه مطلب در مقابل عده ای از مستمعین دچار مشکل هستند و در شرایطی چون ارائه پایان نامه‌های دانشجویی و همچنین ارائه سخنرانی در یک جمع عمومی یا متخصصان یک موضوع و همچنین ارائه و معرفی یک محصول در برابر مشتریان نمی‌توانند به درستی عمل کرده و با استرس فراوانی که دارند نتیجه مطلوبی را نمی‌توانند کسب نمایند و ارائه آنها نیز به صورت مناسبی نخواهد بود.
از این جهت آشنایی با راهکارهای غلبه بر این استرس در سخنرانی و فن بیان میتواند بسیار به کمک این افراد بیاید. در واقع می توان با قاطعیت گفت استرس و اضطراب از سخنرانی در مقابل دیگران یک مشکل غیر قابل حل نیست که چون در فردی وجود داشته باشد، باید تا پایان عمر نیز با وی همراه گردد. از این رو می‌توان با انجام تمرینات متنوع و اصولی و همچنین آموزش نکاتی کلیدی، مهارت غلبه بر استرس سخنرانی را در هر فردی تقویت کرد. در این مطلب قصد داریم برخی از کاربردی ترین راهکارهای غلبه بر استرس سخنرانی را معرفی نماییم.
انجام امور انگیزشی روی خود
در حقیقت یکی از کارهایی که میتواند در غلبه بر استرس سخنرانی تاثیر گذار باشد، انجام هر گونه کار انگیزشی روی خود است. یکی از دم دستی ترین این راهکارها با خود حرف زدن و تلقین این موضوع است که فرد میتواند از پس این کار بر بیاید. مرتب خطاب قرار دادن خود بر طبق نتایج تحقیقات انجام شده یک کار بسیار موثر برای بالا بردن حس اعتماد به نفس و موفقیت در انجام کارها به ویژه ارائه یک سخنرانی موفق می باشد. بالا بردن اعتماد به نفس باعث می‌شود انسان خود را باور کرده و ترس‌های ناشی از احتمال وجود ضعف و عدم توانایی را در خود کنار بگذارد.
انسان همواره باید در انجام هر کاری از جمله سخنرانی این موضوع را از ته دل باور کند که برای این کار توانایی کافی و قابلیت‌های مورد نظر را دارد. این نگرش مثبت و تلقین من می‌توانم یک فرد را در مواجهه با چالش‌ها بسیار محکم کرده و بدون مشکل به موفقیت رهنمون سازد. در مورد تمام موارد و روش‌های دیگر افزایش مهارت در سخنوری در کارگاه سخنوری و فن بیان به صورت جامع به این مبحث پرداخته ایم.
ورزش پیش از سخنرانی
بسیاری از سخنرانان موفق طبق تجربه دریافته اند که ورزش در صبح روز سخنرانی میتواند از طریق کاهش سطح استرس و ترس در موفقیت آنها در ارائه سخنرانی بسیار موثر باشد. تحقیقات علمی انجام شده نشان می‌‌دهند که ورزش کردن، از طریق تغییر واکنش سیستم عصبی به استرس، میتواند به کاهش اضطراب در انسان کمک کند. به عبارت دیگر می‌توان گفت، اگر اجرای یک سخنرانی شما را با ترس و استرس مواجه میکند خود را در انزوا نجویید و روی ترس خود تمرکز نکنید، بالعکس از محیط بسته خارج شده و بدوید یا پیاده روی کنید تا فشار و استرس وارده روی خود را به شکل معنا داری کاهش دهید.
ورزش موجب می‌شود اکسیژن به شکل بسیار بهتری به بدن برسد. در این شرایط سوخت و ساز و رسیدن خون به مغز نیز به شدت بهتر می‌شود و مغز انسان به خوبی میتواند در برابر شرایط اضطراب از خود واکنش مناسب نشان دهد.
استفاده مناسب از زبان بدن
یکی از اصلی ترین مواردی که میتواند یک سخنرانی را به سوی موفقیت ببرد علاوه بر فن بیان مناسب، زبان بدن و ژست‌های مناسب است که باعث می‌شود سخنرانی بر روی دیگران تاثیر گذارتر شود و هم سخنران حس اعتماد به نفس و قدرت بیشتری پیدا کند. این موضوع باید حتما در نظر گرفته شود و هرگز نباید ارزش زبان بدن نادیده یا دست کم گرفته شود.
اگر شما از سخنرانی کردن در جمع افراد می ترسید، شاید فکر کنید که گوشه نشینی تا فرا رسیدن زمان سخنرانی میتواند به کاهش استرس شما کمک کند. اما بالعکس با این کار شما بیشتر اعتماد به نفس خود را از بین می برید و در ذهن خود، به خود تلقین و اعتراف می‌کنید که توانایی و قابلیت انجام سخنرانی را ندارید و نمی‌توانید از پس آن به صورت موفق بر بیایید. بدین منظور بهتر است که پاهایتان را کمی از هم باز کرده و دستان خود را روی پهلویتان قرار دهید، این کار اضطراب شما را کم می کند و به شما احساس مدیر بودن دست می دهد.
حس قدرت برای فردی که سخنرانی میکند بسیار مفید بوده و اعتماد به نفس وی را بالا میبرد. بالعکس، نشستن به صورت قوز کرده میتواند به شما حس ضعیف بودن را القا کند و در تلقین ناتوانی به فرد میتواند به شدت موثر باشد. پس برای بالا بردن اعتماد به نفس بهتر است قبل از اینکه وارد صحنه سخنرانی و یا اتاق کنفرانس شوید، چند دقیقه ای ژست افراد قدرتمند را با خود تمرین کنید. بدون تقویت اعتماد به نفس نمی توان انتظار داشت ترس و استرس فرد از از سخنرانی کم شود.
آمادگی برای بدترین حالت
فرد باید برای بدترین حالت ممکن در سخنرانی آمادگی داشته باشد و خود را نبازد. در صورتی که یک شرایطی پیش آمد و به قول معروف وی تپق زد نباید اعتماد به نفس خود را از دست داده و بقیه سخنرانی را نیز خراب کند. خیلی مهم است که انسان در هر شرایطی بتواند آرامش خود را باز گرداند و خود را در شرایطی قرار دهد که بتواند دوباره به سوی مسیر درست حرکت کند. به این کار، بدبینی تدافعی می گویند که انسان برای بدترین حالت نیز در خود آمادگی روحی روانی ایجاد کرده باشد.
بدبینی تدافعی می تواند به افراد کمک کند تا اضطراب خود را کنترل کنند و عملکرد بهتری در سخنرانی ها داشته باشند. در واقع این روش شامل فکر کردن به اشتباهاتی است که ممکن است شما در هنگام سخنرانی انجام دهید و اینکه چگونه می توانید آنها را مدیریت کنید. پس برای هر سناریوی بدی از قبل فکر کرده اید و در صورت وقوع متعجب نخواهید شد و به خوبی برای آن نیز برنامه خواهید داشت. به‌عنوان مثال اگر می ترسید هنگام سخنرانی دچار لکنت کلام و زبان شوید و یا مطالب را فراموش کنید، سعی کنید همه این موارد و راه حل‌های خود برای مدیریت این مشکلات را در ذهنتان تصویر سازی کنید.
یعنی فکر کنید در حقیقت دچار لکنت شده اید و خود را در چنین شرایطی قرار دهید و برای چنین موقعی یک راهکار برای خراب نشدن باقی سخنرانی پیش بینی کنید. این کار به شما کمک می کند در هنگام مواجه با این مشکلات در سخنرانی خود، شانس بیشتری برای اصلاح اشتباهات خود داشته باشید زیرا همه این موارد را از قبل پیش بینی و برای حل آنها برنامه ریزی کرده اید و با وقوع آنها غافلگیر نمی شوید.
کار بر روی تنفس مناسب
ریتم نفس کشیدن در رساندن مناسب اکسیژن به انسان و کاهش استرس موثر است. علاوه بر این باعث افزایش تمرکز شده و با دریافت اکسیژن کامل ضربان قلب را کنترل میکند. جدا از آن با تاثیر روی مغز باعث می شود نورن های عصبی ناشی از عوامل استرس زا تحریک نشده و دقت شما بالا برود.
زمانی که نفس های بهتر و آرام تری می کشید، صدای شما نیز طنین خوشایندتری خواهد داشت و روی مخاطبان نیز نفوذ و تاثیر بهتری را خواهد داشت. بدین جهت باید با آرامش نفس بکشید و بر روی ریتم تنفس خود متمرکز شوید. به طور کلی نفس کشیدن به کاهش استرس و بهبود تمامی شرایط در هر کاری به ویژه ارائه یک سخنرانی موفق کمک می کند.
کنار گذاشتن ترس مورد پذیرش قرار نگرفتن
برخی از افراد در سخنرانی واهمه این موضوع را دارند که سخنانشان مورد پذیرش و اقبال مخاطبان و مستمعین قرار نگیرد. برای داشتن سخنرانی موفق و دور کردن استرس سخنرانی از خود، باید این افکار که شاید مخاطبان گفتار من را نپسندند و یا به من گوش نکنند را کنار بگذارید. با همین جمله ساده باید خود را به خوبی قانع کنید که مخاطبان فقط برای یک هدف در اینجا جمع شده‌اند و آن نیز گوش دادن به سخنرانی من است.
در علم روانشناسی یک طرحواره با نام تله پذیرش جویی و جلب توجه وجود دارد که در مورد روش های کنترل ترس خود ناشی از حضور در جمع بحث نموده است. پیشنهاد می کنیم اگر شما هم ترس از پذیرش دارید این مطلب را مطالعه کنید.
تمرین و ممارست راهکارهای غلبه بر استرس سخنرانی
برای داشتن یک سخنرانی خوب و به قول معروف ریختن ترس از سخنرانی می‌بایست فرد بتواند با تمرین و ممارست بسیار، از روش‌های مختلف پیش از سخنرانی آمادگی بدست آورد. یکی از این روش‌ها تمرین در آینه است. برای داشتن یک سخنرانی موفق، سخنرانی خود را در مقابل آینه تمرین کنید . تصور کنید مستمعین را روبروی خود می‌بینید. اگر قصد دارید مهارتهای خود را در ارائه سخنرانی بهبود بخشیده و زبان بدن خود را نیز تقویت کنید در آینه به حرکات خویش دقت داشته باشید. در این تمرین می‌توان علاوه بر فن بیان به بهبود حالات بدن و چهره و حرکات دست نیز در هنگام سخنرانی کمک شایانی نمود.
راهکارهای غلبه بر استرس سخنرانی
آماده سازی مهمترین بخش ارائه سخنرانی موفق است. قبل از اینکه بتوانید واقعاً از استرس خود بکاهید باید با برنامه ریزی ارائه سخنرانی خود را شروع کنید و تصمیم بگیرید که چه چیزی می خواهید بگویید به چه اطلاعاتی نیاز دارید. مهمترین جنبه ها شامل هدف ارائه، موضوع و مخاطب است.
صرف نظر از رسمی یا غیررسمی بودن سخنرانی، همیشه باید هدفتان ارائه یک ارائه شفاف و با ساختار مناسب باشد. برای انجام این کار، باید مطالب ارائه خود را سازماندهی کنید. می توانید این کار را در ذهن خود انجام دهید یا از تکنیکی مانند نقشه ذهنی برای کمک به شناسایی پیوندها و جریان خوب استفاده کنید.
پیشنهاد می کنیم با انجام تست هوش هیجانی بار آن میزان مهارت خود در کنترل و مدیریت احساسات خود را مورد سنجش قرار دهید تا بتوانید با بهبود و غلبه را احساساتی که نیاز به تقویت دارد باعث کاهش استرس شوید.
پیش نویس سخنرانی
زمانی که می خواهید از پیش نوشته برای ارائه خود استفاده کنید، باید دقیقاً بدانید که چه چیزی می خواهید بگویید و به ترتیبی که می خواهید آن را بیان کنید. ممکن است بخواهید از یکی از ساختارهای استاندارد ارائه مانند “چه، چرا، چگونه؟” استفاده کنید. همچنین برای شما مفید خواهد بود که در نظر بگیرید که چگونه داستان خود را به طور مؤثر بیان کنید و از داستان ها در ارائه خود برای نشان دادن نکات استفاده کنید. در حالت پیش نویس از چیزی نترسید می توانید به دلخواه تغییر با بهتر کنید.
همچنین باید در مورد روش ارائه خود تصمیم بگیرید. ارائه ها از رسمی تا غیر رسمی را شامل می شود. انتخاب روش ارائه شما به عوامل زیادی از جمله مخاطب، مکان، امکانات و عناوین سخنرانی شما بستگی دارد.
استفاده از وسایل کمک آموزشی
وسایل کمک آموزشی بصری می توانند بعد دیگری به ارائه شما بیافزایند و به جلب توجه مخاطبان کمک کنند و همچنین به عنوان یادآوری آنچه می خواهید بگویید عمل می کنند. با این حال، آنها نیاز به مراقبت دارند. فقط در صورت لزوم از وسایل کمک بصری برای حفظ علاقه و کمک به درک مطلب استفاده کنید. اگر از وسایل کمک بصری به خوبی استفاده نشود، می توانند یک ارائه را خراب کنند.
وسایل کمک آموزشی تنها مختص به اشیاء نیست بلکه می تواند در قالب یک پاورپوینت، فایل ویدیویی یا نوشتاری قابل نمایش به صورت سرفصل باشد. مواقعی وجود دارد که استفاده از داده ها در ارائه واقعاً به شما کمک می کند تا داستان را بهتر بیان کنید. با این حال، مهم است که مخاطب خود را با آمار کور نکنید. همچنین باید به خاطر داشته باشید که درک اعداد برای بسیاری از مردم دشوار است.
اقداماتی که باعث کاهش استرس در سخنرانی می شود.
حضور قبل از اجرا در صحنه یا سالن
دیدن محل سخنرانی و در حد ممکن تمرین در محل به نحوه مدیریت ارائه سخنرانی شما، می تواند کمک قابل توجهی در موفقیت آن و راحتی اعصاب شما ایجاد کند! به عنوان مثال، زود آمدن به این معنی است که شما فرصتی برای دیدن اتاق خواهید داشت و اطمینان حاصل می کنید که می توانید تمام تجهیزات لازم را کار کنید. اطلاعات بیشتری درباره نحوه مقابله، از جمله مدیریت سیستم های صوتی، تجهیزات سمعی و بصری و سخنرانی ها در صفحه ما در مدیریت رویداد ارائه وجود دارد.
بسیاری از افراد قبل و در حین ارائه نیز احساس عصبی بودن می کنند. این کاملاً طبیعی است و حتی اگر بتوانید آن را به روشی صحیح هدایت کنید می تواند مفید باشد. برخی از استراتژی‌ها و تکنیک‌های آزمایش‌شده و آزمایش‌شده برای مدیریت اعصاب شما وجود دارد تا بتوانید بر ارائه یک ارائه مؤثر و جذاب تمرکز کنید.
استفاده از واکنش مخاطبان
اگر نمی‌خواهید بخش بزرگی از ارائه سخنرانی شما را صرف پرداختن به تفاوت‌های بین انتظارات و واقعیت باشد، باید با انتظارات مخاطبان خود مطابقت داشته باشید.همچنین باید در نظر بگیرید که چگونه یادداشت های ارائه خود را مدیریت کنید.
تعداد کمی از مردم قادر به ارائه بدون یادداشت هستند. شما باید توانایی های خود را بشناسید و تصمیم بگیرید که چگونه بهترین ارائه را انجام دهید. می‌توانید صحبت خود را با استفاده از متن کامل، یادداشت‌های روی کارت‌های نشانه، کلمات کلیدی روی کارت‌های نشانه یا نقشه‌های ذهنی مدیریت کنید. اطلاعات بیشتری در مورد این موضوع در صفحه ما در مدیریت یادداشت های ارائه شما وجود دارد. پس از ارائه ممکن است با یک جلسه پرسش و پاسخ مواجه شوید. برای بسیاری از مردم، این بدترین بخش رویداد است.
از قبل تصمیم بگیرید که چگونه و چه زمانی می خواهید به سؤالات رسیدگی کنید. برخی از سخنرانان ترجیح می دهند که سؤالات در حین ارائه مطرح شود، در حالی که برخی دیگر ترجیح می دهند در پایان به سؤالات بپردازند. در ابتدای ارائه خود، باید ترجیحات خود را برای مخاطبان روشن کنید.
